Het riool als nieuwe bron van groene energie. Dit klinkt raar, maar in IJmuiden wordt binnenkort douche- en afwaswater gebruikt om een middelbare school te verwarmen. Komend voorjaar breidt het project zich uit naar andere plekken.
Riothermie
De rioolbuizen voor de school in IJmuiden zijn voorzien van een zwart geribbeld omhulsel. Daar zitten warmtewisselaars in. De ribbels bedekken slangen waardoor straks koud water stroomt. Het warme afvalwater dat uit de huizen het riool in loopt, zal dan het koude leidingwater dat door de slangen stroomt, opwarmen. De zwarte ribbelbuis kan behalve de warmte uit het rioolwater, ook de warmte uit de bodem zelf winnen. Dat vormt straks de energie voor 70 procent van de verwarming van de school.
De nieuwbouw achter de school zal dankzij dit systeem straks volledig zonder aardgas kunnen. De hoeveelheid CO2-uistoot die je op deze manier vermijdt, is vergelijkbaar met het rendement van 220 zonnepanelen of het jaarlijks gasverbruik van negen huishoudens. Dit allemaal dankzij het uitwisselen van warmte die nu nog met douchewater en afwaswater het riool instroomt. Deze nieuwe vorm van duurzame energieopwekking heet ‘riothermie’.
Klimaatneutraal
De warmte uit het water wordt omhoog gestuurd, naar de leidingen in de school. Er hoeft daardoor geen gasketel meer te branden om water te verhitten. Omdat het water uit het riool nog lauw is, springt er wel een warmtepomp aan. Deze verwarmt het water in het schoolgebouw tot 45 graden. De warmtepomp heeft daarvoor wel wat elektriciteit nodig, maar als je daarvoor groene stroom gebruikt, is de school volledig klimaatneutraal. Het mooie van rioolwarmte is dat het in de zomer het gebouw ook kan helpen koelen. Wanneer je de warmtepomp omdraait, kan hij als een koelkast fungeren.
Buitenkansje
Nederlandse bouw- en waterbedrijven zijn sinds vijf jaar aan het onderzoeken hoeveel energie riothermie kan opleveren. Volgens de berekeningen kun je met de warmte uit elke 150 meter riool honderd huizen verwarmen. Dat klinkt als een buitenkansje, want Nederland bezit maar liefst 100.000 kilometer aan rioleringsbuizen. En alle huizen en gebouwen moeten in 2050 gestopt zijn met aardgasgebruik.
In 7,5 jaar terugverdiend
De gemeente Velsen, waar IJmuiden onderdeel van is, wil duurzamer worden. Daarom betaalt de gemeente het project samen met de school. De kosten hiervoor zijn een ton.
Het energieleverende rioolstelsel kan zich in 7,5 jaar terugverdienen doordat er geen gas meer gestookt wordt. Volgens adviesbureau Tauw – de realisator van het project – is het ook een optie dat bedrijven en fabrikanten hun restwarmte toevoegen aan het riool, zodat de energiebron groter wordt. Nu lozen bedrijven meestal in de lucht of in een rivier. Een rioolbuis in de grond is goed geïsoleerd en kan de warmte prima opvangen.
Resultaten Riothermie
Omdat Riothermie een nieuwe techniek is, gaat het adviesbureau onderzoeken of de resultaten goed zijn. Dat is ook voor waterschappen belangrijk, want voor een goede zuivering van rioolwater is het van belang dat het water niet té koud wordt. Gebouwen en huizen mogen dus niet álle warmte uit het riool wegnemen. Verder moet blijken of een warmtewisselaar tegen alle viezigheid in het riool bestand is. De eerste ervaringen in Duitsland en Zwitserland, waar riothermie al is toegepast, zijn positief.
Het project op de middelbare school in IJmuiden hoort bij de allereerste rioolenergiesystemen van Nederland. In april is het project klaar. In Urk wordt momenteel ook aan riothermie gewerkt, bij een zwembad. Dit project is groter en kost een half miljoen euro. Ook in het Zeeuwse Goes is een initiatief voor rioolenergie in de maak, bij een appartementencomplex.
Renovering rioolbuizen
Bij alle riothermieprojecten is de terugverdientijd van de extra investeringen op 7 tot 8 jaar geschat. Volgens het adviesbureau komt dat overeen met een rendement van 13 procent en dat is volgens hen een uitstekend perspectief voor ondergrondse infrastructuur met een levensduur van 50 jaar.
Riothermie is misschien nu nog een dure investering. Toch leent het Nederlandse riool zich perfect voor deze renovering. Veel riolering is na de Tweede Wereldoorlog aangelegd en is vroeg of laat toch toe aan vervanging. En als de buizen toch vervangen moeten worden, waarom dan niet meteen met de zwart geribbelde slangen erom heen?
Bron: Volkskrant, Trouw
